Ο Σακχαρώδης Διαβήτης τύπου 1 (ΣΔτ1) ή ινσουλο-εξαρτώμενος διαβήτης ή νεαν διαβήτης αφορά μόλις το 5-10% των ασθενών με Σακχαρώδη Διαβήτη. Κατά κανόνα εμφανίζεται στην παιδική και εφηβική ηλικία, χωρίς να αποκλείεται η εμφάνιση του σε μεγαλύτερη ηλικιακή ομάδα. Προκαλείται κυρίως από αυτοάνοση καταστροφή των β-κυττάρων του παγκρέατος με αποτέλεσμα την ελλιπή ή μηδενική παραγωγή ινσουλίνης. Οι αιτίες καταστροφής των β-κυττάρων δεν έχουν διευκρινισθεί πλήρως, το πιο πιθανό είναι να οφείλονται σε γενετικούς αλλά και σε περιβαλλοντικούς παράγοντες.
Τα συχνότερα συμπτώματα του ΣΔτ1 είναι :
- η υπερβολική δίψα,
- η συχνοουρία,
- η αφυδάτωση,
- η πολυφαγία με απότομη απώλεια βάρους, διάφορες λοιμώξεις, κ.ά.
Στα άτομα με ΣΔτ1 είναι απαραίτητη η χορήγηση ινσουλίνης εξωγενώς με σκοπό την αναπλήρωση της πρακτικά ελλείπουσας ενδογενούς ινσουλίνης και τον έλεγχο της υπεργλυκαιμίας. Οι δόσεις ινσουλίνης προσαρμόζονται ανάλογα με τις ανάγκες, την ηλικία, τη σωματική διάπλαση και την ανάπτυξη του ατόμου, καθώς και από τον τύπο δράσης της ινσουλίνης και την ώρα που χορηγείται μέσα στη μέρα. Σύμμαχος των ατόμων με ΣΔτ1 για τη διατήρηση φυσιολογικών επιπέδων σακχάρου και αποφυγή υπογλυκαιμίας, τη διατήρηση του λιπιδαιμικού προφίλ, την επίτευξη της φυσιολογικής ανάπτυξης και του ελέγχου του σωματικού του βάρους είναι η διατροφή. Για το λόγο αυτό, άτομα με ΣΔτ1 θα πρέπει να λαμβάνουν εξατομικευμένη θεραπευτική διατροφική εκπαίδευση σε συνδυασμό με την κατάλληλη φαρμακευτική αγωγή και τη άσκηση.
Τα τελευταία χρόνια έγινε αντιληπτό ότι τα άτομα με ΣΔτ1 μπορούν να καταναλώνουν ένα μεγάλο εύρος τροφών μέσα στο πλαίσιο μιας υγιεινής διατροφής. Οι αναλογίες των απαραίτητων συστατικών της διατροφής πρέπει να εξατομικεύονται. Το πιο σημαντικό κομμάτι είναι η ρύθμιση του μεταγευματικού σακχάρου και ο σωστός υπολογισμός της δόσης της ινσουλίνης. Παράλληλα, θα πρέπει να λαμβάνουμε υπόψιν τόσο την ποσότητα των υδατανθράκων, που είναι υπεύθυνη για την αύξηση του σακχάρου μετά το γεύμα, αλλά και το είδος αυτών. Ωστόσο, δεν θα πρέπει να παραβλέπουμε ότι και η ποσότητα των πρωτεϊνών και των λιπών του γεύματος επηρεάζει τα επίπεδα του σακχάρου στο αίμα.
Οι βασικές συστάσεις για υγιεινή διατροφή περιλαμβάνουν τα εξής:
• Κατανάλωση φρούτων και άφθονη χρήση λαχανικών ημερησίως.
• Συχνή κατανάλωση οσπρίων και δημητριακών, ιδίως από αναποφλοίωτα προϊόντα που είναι πλούσια σε φυτικές ίνες.
• Χρήση ελαιολάδου ως κύρια πηγή λίπους
• Κατανάλωση ψαριού δύο φορές εβδομαδιαίως
• Κατανάλωση κόκκινου κρέατος μία φορά εβδομαδιαίως
• Κατανάλωση κοτόπουλου δύο φορές εβδομαδιαίως
• Περιορισμός των απλών υδατανθράκων, όπως της ζάχαρης.
• Ο σωστός καταμερισμός των θρεπτικών συστατικών (υδατάνθρακες, πρωτεΐνες, λίπη) στα γεύματα της ημέρας είναι απαραίτητος, ειδικότερα για τα τρόφιμα που είναι πηγές υδατανθράκων.
• Συνδυασμός της διατροφής με συστηματική και καθημερινή άσκηση
Τα άτομα με Διαβήτη τύπου 1 θα πρέπει να εκπαιδευτούν στον υπολογισμό των υδατανθράκων των φαγητών, που καταναλώνουν και του ποσού της ινσουλίνης που τους αντιστοιχεί. Το τελευταίο διαφοροποιείται αρκετά για κάθε ασθενή και πρέπει να καθοριστεί από τον ενδοκρινολόγο του, ενώ ένας κατάλληλα εκπαιδευμένος διαιτολόγος θα πρέπει να ασχοληθεί με την διατροφική εκπαίδευση τόσο του παιδιού, όσο και της οικογένειάς του.
Τέλος, είναι εξίσου σημαντικό να επισημάνουμε πόσο σημαντική είναι η ψυχολογία του ατόμου με ΣΔτ1 στην αντιμετώπισή του. Είναι γεγονός ότι οι καθημερινές δυσκολίες που προκύπτουν από το διαβήτη και οι ψυχολογικές μεταπτώσεις, συχνά διαταράσσουν την ομαλή διαχείρισή του. Οι καλές σχέσεις στην οικογένεια και η έλλειψη εντάσεων καθώς και η συνεχής υποστήριξη του ατόμου από τα οικεία του πρόσωπα είναι αναγκαίες, τόσο στην ιατρική όσο και στην ψυχολογική αντιμετώπιση.
Παπαδημητρίου Κ., Δαιτολόγος-Διατροφολόγος