Η κοιλιοκάκη είναι ένα αυτοάνοσο νόσημα, η οποία προκαλείται από τη δυσανεξία στη γλουτένη. Ουσιαστικά, η γλουτένη προκαλεί αλλοιώσεις στον βλεννογόνο του λεπτού εντέρου, εμποδίζοντας τη φυσιολογική πέψη των τροφών και της απορρόφησης των θρεπτικών συστατικών. Είναι πιθανό να οφείλεται σε γενετικούς παράγοντες αλλά και σε μη-κληρονομικούς παράγοντες, που συνδέονται με τον τρόπο ζωής, τη διατροφή και τις ελλείψεις του οργανισμού.
- Πόσο συχνά εμφανίζεται;
Η συχνότητά εμφάνισης της κοιλιοκάκης κυμαίνεται από 1:80 έως 1:300 για τα παιδιά. Ωστόσο, σε πολλές περιπτώσεις οι πάσχοντες από κοιλιοκάκη δεν εμφανίζουν κανένα γαστρεντερολογικό σύμπτωμα με αποτέλεσμα τη δυσκολία διάγνωσης της νόσου ή τη καθυστέρηση της. Θετικό είναι το γεγονός ότι η ευρεία εφαρμογή ειδικών δοκιμασιών (πρόκειται για ειδικές εξετάσεις στο αίμα) συμβάλλουν στην έγκυρη διάγνωσή της.
- Ποια είναι τα συμπτώματα; Η τυπική εκδήλωση της νόσου στα παιδιά μεταξύ 6-24 μηνών συμβαίνει αμέσως μετά την είσοδο των στερεών τροφών και κατά συνέπεια την έκθεση τους στη γλουτένη. Είναι πιθανό να παρουσιάσουν τα ακόλουθα:
- • Χρόνια διάρροια
- • Πόνο στην κοιλιά και πρήξιμο στην κοιλιά
- • Ανορεξία και απώλεια βάρους
- • Εμέτους
Τα συμπτώματα αυτά συχνά συνοδεύονται από αναιμία, σημαντική απώλεια βάρους, νευρολογικές διαταραχές λόγω έλλειψης βιταμινών του συμπλέγματος Β και διαταραχές στην οστική πυκνότητα λόγω έλλειψης ασβεστίου.
Επιπρόσθετα, η κοιλιοκάκη μπορεί να εκδηλωθεί στα παιδιά ως σιδηροπενική αναιμία που δεν ανταποκρίνεται στη χορήγηση σιδήρου, κοντό ανάστημα, δυσκοιλιότητα, καθυστέρηση στην εφηβεία, βλάβες στα δόντια λόγω έλλειψης ασβεστίου (διαταραχές στην αδαμαντίνη και υποπλασία δοντιών) και με εξάνθημα στο δέρμα (ερπητόμορφος δερματίτιδα).
- Πως αντιμετωπίζεται η κοιλιοκάκη;
Εύκολα γίνεται κατανοητό από τα παραπάνω ότι πρόκειται για μία εφ’ όρου ζωής ασθένεια και η μόνη θεραπεία της είναι η προσκόλληση σε μια αυστηρή δια βίου δίαιτα χωρίς γλουτένη.
Τα παιδιά που πάσχουν από κοιλιοκάκη θα πρέπει να αποφεύγουν τρόφιμα που περιέχουν γλουτένη, μια πρωτεΐνη που περιέχεται στο σιτάρι, στο κριθάρι, στη σίκαλη, τη βρώμη, το σιμιγδάλι και τη ζέα. Μη ασφαλή τρόφιμα θεωρούνται τα δημητριακά πρωινού, τα ζυμαρικά, το ψωμί από απαγορευμένα άλευρα, τα προπαρασκευασμένα τρόφιμα με βάση το γάλα, τα λουκάνικα και τα αλλαντικά και γενικά τα πολύ επεξεργασμένα τρόφιμα. Πρακτικά, το παιδί μπορεί να καταναλώσει τρόφιμα από έξω μόνο εάν φέρουν την ειδική σήμανση ‘χωρίς γλουτένη΄ και οι γονείς συχνά του δίνουν σπιτικά φαγητά, φτιαγμένα και ελεγμένα από το σπίτι.
Όταν πρόκειται για προπαρασκευασμένα τρόφιμα η πιθανότητα να περιλαμβάνουν γλουτένη ή ίχνη της είναι πολύ μεγάλη. Το πρόβλημα έγκειται στο γεγονός ότι αν το παιδί χαλαρώσει και καταναλώσει έστω και μικρές ποσότητες γλουτένης, πιθανόν η νόσος να υποτροπιάσει. Εξίσου σημαντική είναι και η επιμόλυνση ενός προϊόντος χωρίς γλουτένη με ίχνη γλουτένης από εξωτερικούς παράγοντες όπως η επαφή με υποπροϊόντα που περιέχουν γλουτένη, λερωμένα σκεύη ή η αποθήκευση τους σε χώρους που υπάρχει αυτή (π.χ. φούρνος, ψωμιέρα κτλ).
Αρκετά χρήσιμο θα ήταν να χρησιμοποιούνται διαφορετικά ντουλάπια και μαγειρικά σκεύη για τα προϊόντα και τρόφιμα ελεύθερα γλουτένης. Αντίθετα, ασφαλή τρόφιμα είναι η πατάτα, το ρύζι, το καλαμπόκι και τα άλευρά τους, τα γαλακτοκομικά, τα φρούτα, τα λαχανικά, το κρέας, τα ψάρια και θαλασσινά, τα αυγά, τα όσπρια, η σόγια και τα άλευρά τους, οι ξηροί καρποί (ωμοί), τα λίπη και τα έλαια.
Συμπερασματικά
Πρέπει να τονίσουμε ότι βασικότερο μέλημα των γονιών των παιδιών με κοιλιοκάκη είναι να γαλουχήσουν τα παιδιά τους σε ένα διαιτολόγιο χωρίς γλουτένη και να φροντίσουν ώστε αυτό να γίνει τρόπος ζωής. Ταυτόχρονα, θα πρέπει να συμβουλευτούν διαιτολόγο με εμπειρία για τα παιδιά με κοιλιοκάκη ώστε να τους καθοδηγήσει για τη διατροφή του παιδιού τους.
Κωνσταντίνα Παπαδημητρίου Διαιτολόγος – Διατροφολόγος, MSc